09 lip Opieka nad dzieckiem w razie rozwodu
Powierzenie opieki nad dzieckiem jednemu z małżonków w przypadku rozwiązania małżeństwa stanowi jeden z obligatoryjnych elementów wyroku rozwodowego. Obowiązek ten wynika z przepisów Kodeksu rodzinnego, co powoduje, że sąd musi zawsze rozstrzygać o tej delikatnej kwestii.
Porozumienie w przedmiocie opieki nad dzieckiem
Rodzice podejmując decyzję o rozwodzie, posiadają uprawnienie do zawarcia porozumienia dotyczącego sposobu i zakresu powierzenia wykonywania opieki nad dzieckiem jednemu z rodziców. Porozumienie może zawierać również warunki kontaktowania się z dzieckiem przez drugiego z rodziców. W szczególnie konfliktowych przypadkach, gdy nie jest możliwe zawarcie porozumienia przez samych rodziców, z pomocą mogą służyć pracownicy rodzinnego ośrodka diagnostyczno-konsultacyjnego, mediator, a także kurator rodzinny. Sąd opiekuńczy rozstrzygając o sposobie sprawowania opieki nad dzieckiem, powinien brać pod uwagę ustalenia rodziców. Sąd może samodzielnie określić formę kontaktów w przypadku braku ustaleń rodziców a także, gdy zawarte porozumienie jest sprzeczne z dobrem dziecka. Umieszczone w treści wyroku porozumienia zwiększa pewność jego respektowania. Co więcej, daje podstawę do dochodzenia roszczeń wobec ewentualnego łamania ustaleń przez jednego z rodziców. Na decyzję sądu w tym zakresie ważny wpływ może mieć opinia ustawowego przedstawiciela małoletniego, a w poważniejszych przypadkach sąd powinien posiłkować się także opinią przedstawianą przez osoby najbliższe. Podobnie jak w kwestii porozumienia, wysłuchanie dziecka lub osób najbliższych może być dokonywane przez pracowników rodzinnego ośrodka diagnostyczno- konsultacyjnego. Przepisy kodeksu postępowania cywilnego uzależniają możliwość wysłuchania samego zainteresowanego od jego rozwoju umysłowego, stanu zdrowia i stopnia dojrzałości. Wysłuchanie odbywa się poza salą posiedzeń sądowych.
Opieka a władza rodzicielska
Kontakty rodziców z dzieckiem są uzależnione od kilku czynników. Przede wszystkim główny wpływ na decyzję sądu ma zakres praw rodzicielskich posiadanych przez rodziców. Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego, sąd może: powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom, zawiesić władzę rodzicielską jednego lub obojga rodziców, ograniczyć władzę rodzicielską jednego lub obojga rodziców, pozbawić władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. Sąd zobowiązany jest do tego, aby w wyroku zawsze rozstrzygać o kwestiach powierzenia opieki nad dzieckiem, niezależnie od tego, czy wcześniej zapadły orzeczenia dotyczące ograniczenia, zawieszenia, czy pozbawienia władzy rodzicielskiej. Sąd posiada także uprawnienie do przywrócenia władzy rodzicielskiej osobie, która wcześniej została jej pozbawiona. Ponadto, jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy może zmienić rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej i sposobie jej wykonywania zawarte w wyroku orzekającym rozwód lub separację.
Sposób kontaktowania się z dzieckiem
Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy wymienia przykładowo formy kontaktów z dzieckiem wskazując, że mogą one polegać na przebywaniu z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednim porozumiewaniu się, utrzymywanie korespondencji, korzystaniu z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej. Wymienione w Kodeksie sposoby nie są katalogiem zamkniętym, dlatego sąd opiekuńczy kierując się dobrem dziecka, a także interesem rodziców, może orzec inną formę kontaktów z dzieckiem. Ponadto, wyrok orzekający o rozwodzie może zawierać w szczególności: zakaz spotykania się z dzieckiem przez jednego z rodziców, zakaz zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu, zezwolenie na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd, ograniczenie kontaktów do określonych sposobów porozumiewania się na odległość oraz zakaz porozumiewania się na odległość. Trzeba pamiętać, że sąd opiekuńczy ze względu na dobro dziecka, posiada możliwość zmiany swojego rozstrzygnięcia w sprawie ustalenia sposobu kontaktów z dzieckiem. W postępowaniu rozwodowym, określenie formy kontaktowania się rodziców z dzieckiem powinno mieć dla zainteresowanych znaczenie nadrzędne. Rodzice, a także sąd muszą kierować się zawsze zarówno dobrem dziecka, jak i zapewnieniem w miarę możliwości swobodnego kontaktu drugiego rodzica z małoletnim. Powyższe uregulowania stosuje się odpowiednio przy orzeczeniu przez sąd separacji.
Marek
Posted at 11:04h, 17 kwietniaDzień dobry,
Mam dwójkę dzieci w wieku 17 i 10 lat. Od 1,5 roku jestem po rozwodzie. Dzieci zamieszkują z matką i ona zobowiązała się pełnić nad nimi opiekę. Nie mam ograniczonych i dzieci mogę widywać kiedy chcę, była małżonka nie robi mi przeszkód.
Problem mój polega na tym, że matka często wybucha i przy takich okazjach wyrzuca młodsze dziecko z domu. Jak powinienem w takiej sytuacji reagować. Dodam, że pracuję w nietypowych godzinach pracy tzn. w godzinach nocnych i nie jestem w stanie zapewnić odpowiedniej opieki. Do mojej żony nie docierają żadne argumenty. Dziecko jest wyczerpane emocjonalnie gdyż jest związane uczuciowo z obojgiem rodziców. Dziecko nie może być traktowane jak kukułka i podrzucane drugiemu z rodziców tylko i wyłączne wtedy gdy wyprowadzi matkę z równowagi. Moim zdaniem jeśli podjęła się opieki to niech ją sprawuje sumiennie. Proszę o poradę czy mogę zgłosić takie zachowanie jakiemuś kuratorowi i w ten sposób zmusić ją do otrząśnięcia się.
Marek
Kancelaria
Posted at 10:27h, 09 lipcaOczywiście najlepiej byłoby, gdyby udało się Panu przekonać byłą żonę, aby dobrowolnie zmieniła swoje postępowanie wobec dziecka, ponieważ ciągłe awantury i stan niepewności z pewnością bardzo negatywnie odbijają się na jego psychice. Proszę rozważyć, czy obecna konfliktowa sytuacja nie uległaby poprawie, gdyby przez jakiś czas dzieci pozostawały pod opieką Pana albo innego członka rodziny, np. któregoś z dziadków.
Jeżeli problem nie zostanie rozwiązany, to należy wskazać, że sąd rodzinny – w razie zagrożenia dobra dziecka (które niewątpliwie ma miejsce w opisanej sytuacji) – dysponuje odpowiednimi środkami prawnymi i może ograniczyć, jednemu lub obojgu rodzicom, władzę rodzicielską. Ingerencja ze strony sądu może polegać między innymi na: zobowiązaniu rodziców oraz dziecka do określonego postępowania, w szczególności do pracy z asystentem rodziny, skierowaniu dziecka do placówki wsparcia dziennego, skierowaniu rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się poradnictwem lub terapią rodzinną, a także na wprowadzeniu stałego nadzoru kuratora nad sposobem wykonywania władzy rodzicielskiej. Postępowanie w przedmiocie ograniczenia władzy rodzicielskiej może zostać wszczęte na wniosek rodzica, który uznaje, iż działanie drugiego zagraża dobru dziecka, a także przez sąd z urzędu, np. na skutek informacji o niewłaściwym postępowaniu rodziców pochodzącej od pedagoga szkolnego. Jeśli okaże się, że zarówno matka jak i ojciec źle wykonują swoje obowiązki, w ostateczności możliwe jest nawet zarządzenie umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej.
kasia
Posted at 10:04h, 10 kwietniawitam,
mam dwumiesieczne dziecko, chce się rozstac z moim partenerem ( nie jestesmy małżenstwem), aby zapewnić mieszkanie musiałabym wyprowadzić się z aktualneg miejsca zamieszkania do moich rodziców odleglość 160 km. Oboje mamy pełną władzę rodzicielską. Ja jestem obecnie na urlopie macierzyńskim. Proszę o informację czy sąd w takich przypadkach zawsze przyznaje opieke nad dziekiem matce? Jak wyglądaja widzenia z ojcem ze względu na odległość? Czego mogę się obawiać?
Kancelaria
Posted at 10:26h, 09 lipcaDzień dobry,
Po rozpadzie konkubinatu, niezależnie od zakresu przysługującej rodzicom władzy rodzicielskiej, każde z nich ma prawo i obowiązek do utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.
Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy przewiduje sytuację, w której dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, z jednoczesnym uzgodnieniem przez rodziców sposobu utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich. Zawarte przez rodziców porozumienie powinno uwzględniać dobro dziecka, a także jego rozsądne życzenia. Jest to droga pozwalająca na uniknięcie ingerencji sądu, jednak trudna do zrealizowania w przypadku konfliktu między rodzicami.
W braku porozumienia niezbędne jest zwrócenie się do sądu opiekuńczego o rozstrzygnięcie w przedmiocie powierzenia sprawowania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem i utrzymywania z nim kontaktów. Praktyka w tego typu sprawach pokazuje, że zwykle piecza nad dzieckiem powierzana jest matce. Nie bez znaczenia jest także fakt, iż korzysta Pani z urlopu macierzyńskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem, co powinna Pani podkreślić przed sądem.
Sąd szczegółowo określi zasady, na jakich ojciec dziecka będzie mógł się z nim widywać, kierując się przede wszystkim dobrem dziecka. Przez wzgląd na dobro dziecka, sąd może także ograniczyć kontakty ojca z dzieckiem, na przykład zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu. Oznacza to, że jeżeli sąd ustali, iż miejscem pobytu dziecka będzie każdorazowo Pani miejsce pobytu, to kontakty z ojcem będą odbywały się wyłącznie w tym miejscu i ojciec nie będzie mógł zabierać dziecka do siebie, o co może Pani wnosić, powołując się na fakt, iż dalekie podróże niewątpliwie nie służą małemu dziecku.
Natasza
Posted at 18:04h, 01 kwietniaWitam. Jestem w trakcie rozwodu, który będzie z orzeczeniem o winie. Mąż jest alkoholikiem, w chwili obecnej leczącym się. Nasz 9 letni syn ma pozostać pod moją opieką, jest już po badaniach w RODKu. Chcę wyjechać za granicę na stałe, ustaliliśmy z mężem, że syn pozostanie z nim w poczatkowym okresie do czasu, aż urządzę się w nowym miejscu. Muszę spełniać odpowiednie warunki mieszkaniowe aby móc zabrać ze sobą syna. Czy na rozprawie rozwodowej powinnam zgłosić taką sytuację i jak wygląda odpowiedzialność za dziecko, jeżeli będzie pod opieką rodzica, który ma ograniczone prawa rodzicielskie?
Kancelaria
Posted at 10:26h, 09 lipcaDzień dobry,
Jeżeli chodzi o zakres władzy rodzicielskiej męża nad synem (a co za tym idzie, przysługujących mu w stosunku do syna uprawnień), to został on określony w postanowieniu sądu opiekuńczego w przedmiocie ograniczenia władzy rodzicielskiej.
W sytuacji, którą Pani opisała proszę zastanowić się, czy nie lepiej dla syna byłoby, aby opiekę nad nim w czasie Pani nieobecności sprawował ktoś z rodziny, np. dziadkowie.
Rafał
Posted at 15:01h, 07 styczniaW wyroku rozwodowym sąd powierzył wykonywanie władzy rodzicielskiej wyłącznie byłej żonie. Jakie w związku z tym będą mi przysługiwały prawa w stosunku do syna? Jaki będę miał wpływ na jego wychowanie i przyszłe losy?
Kancelaria
Posted at 10:26h, 09 lipcaPowierzając wykonywanie władzy rodzicielskiej wyłącznie jednemu z rodziców, Sąd jednocześnie ogranicza tę władzę drugiemu rodzicowi do określonych praw i obowiązków względem osoby dziecka. Konkretne prawa i obowiązki są każdorazowo wskazane w wyroku rozwodowym. Sąd może na przykład orzec, że rodzic, któremu nie powierzono wykonywania władzy rodzicielskiej ma prawo decydować o: zmianie miejsca pobytu dziecka, ewentualnych zagranicznych wyjazdach, zasadach wychowania dziecka, organizowaniu jego wypoczynku, wyborze szkoły, kierunku kształcenia i zawodu, czy też leczeniu dziecka. Sąd może także określić czas i miejsce widywania się takiego rodzica z dzieckiem. Podejmując rozstrzygnięcie w przedmiocie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej Sąd kieruje się dobrem dziecka, uwzględniając okoliczności konkretnej sprawy.
Maciek
Posted at 15:01h, 07 styczniaWitam,
Jestem w trakcie rozwodu z żoną. Chcę, aby także mnie, jako ojcu, przysługiwała władza rodzicielska nad córką. Słyszałem, że powinienem przedstawić Sądowi plan wychowawczy. Chciałbym się dowiedzieć, co to takiego?
Kancelaria
Posted at 10:25h, 09 lipcaZgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków, kontaktach rodziców z dzieckiem i obowiązku ponoszenia przez każdego z rodziców kosztów jego utrzymania i wychowania jest obligatoryjnym elementem każdego wyroku rozwodowego. Obowiązujące przepisy przewidują uprawnienie rodziców do przedstawienia Sądowi swojego stanowiska w tych kwestiach. Tak zwany plan wychowawczy stanowi zawierane przez rodziców porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dziećmi po rozwodzie. Zawiera on między innymi propozycje rodziców w przedmiocie: miejsca zamieszkania dziecka, sposobu utrzymywania kontaktów z dzieckiem, podejmowania ważnych decyzji związanych z jego zdrowiem i edukacją, a także zasad ponoszenia kosztów jego utrzymania i wychowania. Może się w nim również znajdować wniosek o pozostawienie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom. Jeśli Sąd uzna, że przedstawiony przez rodziców plan wychowawczy jest zgodny z dobrem dziecka, to uwzględni zawarte w nim propozycje w swoim wyroku.
Jan
Posted at 16:12h, 28 grudniaCzy jeśli dziecko ma 15 lat, to samo decyduje z którym z rodziców chce mieszkać czy określa to Sąd? Jeśli tak to jaką wagę ma dla Sądu opinia dziecka?
Kancelaria
Posted at 10:25h, 09 lipcaDla Sądu rozstrzygającego o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i kontaktach z dzieckiem opinia dziecka nie jest decydująca. W takich sprawach Sąd zasięga opinii rodzinnego ośrodka diagnostyczno-konsultacyjnego, bierze pod uwagę zaznania matki i ojca dziecka, a także może wysłuchać dziecko, jeżeli pozwala na to jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości. W oparciu o tak zebrany materiał dowodowy Sąd podejmuje decyzję, z którym z rodziców dziecko będzie zamieszkiwać.
Bartosz
Posted at 12:11h, 07 listopadaDzień dobry,
Sąd wydał na mój wniosek postanowienie o zabezpieczeniu kontaktów z dziećmi na czas trwania sprawy rozwodowej. Ostatnio zmieniłem jednak pracę, obecnie pracuję na zmiany i nie mam możliwości widywania się z dziećmi z terminach wskazanych w postanowieniu Sądu. Co mogę zrobić w tej sytuacji? Proszę o poradę.
Bartosz
Kancelaria
Posted at 10:24h, 09 lipcaDzień dobry,
Jeżeli ze względu na zmianę pracy nie może Pan wykonywać postanowienia o zabezpieczeniu kontaktów z dziećmi zgodnie z jego treścią, powinien Pan złożyć do Sądu w wniosek o jego zmianę. Wniosek o zmianę postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia kontaktów z dziećmi należy uzasadnić, opisując zaistniałą sytuację oraz wskazać dogodny dla Pana sposób i terminy kontaktowania się z dziećmi. Wniosek należy złożyć w Sądzie w dwóch egzemplarzach.
Tomek
Posted at 12:11h, 07 listopadaCzy można żądać, aby opiekę nad dzieckiem sprawowali rodzice na przemian? Jak takie żądanie powinno się sformułować? Czy Sąd zawsze zasięga opinii psychologa w sprawie o ustalenie opieki nad dzieckiem?
Kancelaria
Posted at 10:24h, 09 lipcaRozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej i kontaktach rodziców z dzieckiem stanowi jeden z obligatoryjnych elementów wyroku rozwodowego. Rodzice podejmując decyzję o rozwodzie, posiadają uprawnienie do zawarcia porozumienia dotyczącego sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd opiekuńczy rozstrzygając o sposobie sprawowania opieki nad dzieckiem, powinien brać pod uwagę ustalenia rodziców. Sąd może samodzielnie określić formę kontaktów w przypadku braku ustaleń rodziców, a także, gdy zawarte porozumienie jest sprzeczne z dobrem dziecka. W takim przypadku Sąd, co do zasady, powierzy wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, tj. prawo do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka, takich jak wybór szkoły, zawodu, ratowanie życia i zdrowia.
Obowiązujące przepisy nie wypowiadają się w żaden sposób na temat sprawowania przez rodziców pieczy naprzemiennej (gdy dziecko przebywa na przemian np. miesiąc, dwa tygodnie u ojca i u matki) lub w stałym miejscu (gdy rodzice się zmieniają, a dziecko nie jest przewożone). W praktyce sądy bardzo rzadko stosują taki system, kierując się opiniami rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych, które z zasady przeciwne są sprawowaniu opieki na przemian, szczególnie w odniesieniu do małych dzieci, powołując się na dobro dziecka. Powszechnym jest, że Sądy orzekają o przyznaniu opieki nad dzieckiem tylko jednemu z rodziców, z jednoczesnym ograniczeniem władzy rodzicielskiej drugiego, który zwykle ma prawo do kilku-kilkunasto godzinnych kontaktów z dzieckiem raz na dwa tygodnie.
W sprawach dotyczących władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem zasięgnięcie opinii psychologa nie jest obligatoryjne, jednakże sądy niejednokrotnie zwracają się do biegłych o przeprowadzenie stosownych badań, często w tym celu kierują strony do rodzinnego ośrodka diagnostyczno-konsultacyjnego. Badania obejmują wówczas: ocenę więzi łączącej dziecko z każdym z rodziców, kompetencji i predyspozycji wychowawczych rodziców, ustalenie optymalnego sposobu wykonywania władzy i opieki rodzicielskiej, miejsca pobytu dziecka, kontaktów z dzieckiem. Decydując o władzy rodzicielskiej i kontaktach rodziców z dzieckiem, Sąd wysłucha dziecko, jeżeli pozwala na to jego rozwój umysłowy, stanu zdrowia i stopień dojrzałości. Wysłuchanie odbywa się poza salą posiedzeń sądowych.
Grażyna
Posted at 19:10h, 16 październikaWitam. Piszę w imieniu mojego partnera. Od ponad roku jest po rozwodzie, ma dwoje dzieci, płaci alimenty,dziecko niepełnoletnie-7lat- mógł widywać bez ograniczeń(tak ustalił z matką swoich dzieci). od pół roku nie widuje małoletniego dziecka, gdyż była żona dowiedziała się o tym, że jej były ma kobietę i chce ułożyć sobie życie. Nie odbiera telefonów i buntuje dziecko przeciw ojcu. Mój parner złożył wniosek do sądu z prośbą o wyegzekwowanie od byłej żony widzeń z dzieckiem-sąd odesłał pismo o usunięcie formalnych braków- ma wskazać terminy spotkań z dzieckiem. Czy musi wskazać adres, gdzie chce zabierać dziecko? czy matka dziecka ma prawo zabronić spotykania się z dzieckiem w obecności dziadków lub innych osób np.mojej osoby? Mój partner mieszka w wynajętym pokoju u kolegi, a chciałby spotykać się z dzieckiem u swoich rodziców, którzy mieszkają w tej samej miejscowości. Jeśli zdecydujemy zamieszkać się razem to również w naszy wspólnym mieszkaniu odbywałyby się spotkania(dziecko mojego partnera mnie zna i zaakceptowało- o ile matka dziecka nie zbuntowała go). Jak sformułować pismo? Pozdrawiam.Grażyna
Kancelaria
Posted at 10:24h, 09 lipcaPani Grażyno,
Pismo, zgodnie z zobowiązaniem Sądu, należy wysłać w dwóch egzemplarzach w zakreślonym terminie. Ojciec dziecka nie musi wskazywać w piśmie, gdzie chce je zabrać, przykładowo jego żądanie może mieć następujące brzmienie:
„Kontakty ojca z dzieckiem będą odbywały się dwa razy w miesiącu, w każdy drugi i czwarty weekend miesiąca od soboty od godziny 10:00 do niedzieli do godziny 17:00. Ponadto ojciec będzie miał prawo widywać i odwiedzać dziecko w dni szczególne, np. w dniu imienin i urodzin oraz prawo do nieograniczonego kontaktowania się z nim za pomocą środków porozumiewania się na odległość, w tym za pomocą środków komunikacji elektronicznej.”
Oczywiście, ustalenie częstotliwości kontaktów z dzieckiem zależy od ojca dziecka. Wniosek ten rozpatrzy Sąd po wysłuchaniu matki dziecka.
Stefan
Posted at 15:08h, 07 sierpniaBardzo proszę o pomoc. Moja była żona ogranicza mi kontakty z synem. Za każdym razem, gdy chcę go zobaczyć, to słyszę, że jest chory, że gdzieś się wybierają, że nie dzisiaj. Nie widziałem go już od 2 miesięcy. Sąd orzekł przy rozwodzie, że syn pozostanie z matką. Ja jestem zobowiązany do płacenia alimentów. Co mogę zrobić, aby wymusić na byłej małżonce kontakty z synem? Stefan
Kancelaria
Posted at 10:24h, 09 lipcaDzień dobry,
Zachowanie matki pańskiego syna jest niezgodne z prawem. Rodzic, nawet pozbawiony władzy rodzicielskiej, ma prawo do kontaktów z dzieckiem. Jest to nie tylko prawo, ale i obowiązek, chyba, że miałoby na tym ucierpieć dobro dziecka, bo na przykład rodzic wykazuje agresywne zachowanie, nieodpowiedzialność lub jest chory psychicznie. Zgodnie z art. 109 § 1 Kodeksu rodzinnego, jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy może wydać odpowiednie zarządzenia, w tym zobowiązać rodziców do określonego postępowania. Nie wspomniał Pan, czy w wyroku rozwodowym sąd określił sposób kontaktowania się z synem. Jeżeli brak jest uregulowania w tym przedmiocie, powinien Pan wystąpić do sądu o ustalenie kontaktów z dzieckiem. Ponadto, rodzic, któremu utrudniane są kontakty z dzieckiem może wystąpić do sądu z żądaniem nałożenia na drugiego z rodziców kary finansowej. Jest to szczególnie celowe, gdy zaplanował spędzanie wspólnego czasu z dzieckiem i poniósł związane z tym koszty, np. opłacił wyjazd wakacyjny, który nie odbył się z winy drugiego rodzica. W takim wypadku, można domagać się także zwrotu poniesionych wydatków na organizację wypoczynku.